Урывак з раману "Назаві сына Канстанцінам" беларускага пiсьменнiка Леанiда Дайнекi, прысвечаный Аршанскай бiтве.
"...Непадалёк ад Воршы на ўзбочыне дарогі ўбачылі
дзіўную купку людзей – дзве дзяўчыны, або зусім маладога веку кабеціны,
тры мужчыны, двое з якіх чарнявыя, гарбаносыя, яўна, нетутэйшыя, і
гармата, сапраўдная баявая гармата. Бачна па-ўсяму, яны чакалі войска.
Некалькі шляхціцаў ірвануліся да іх на конях, перамовіліся. Затым да Канстанціна Іванавіча прапусцілі адну з жанчын.
– Пан гетман, – усхвалявана загаварыла яна, – Я –
Зося Жабыка-Жэмбава з Адроўскага сяльца, што недалёка адсюль. У
паспалітым рушэнні ідзе мой муж Марцін, мой бацька, мой свёкар і мае
дзеверы – мужавы браты. Усе ідуць. Можа, памятаеце, як мы разам з вамі
беглі ад маскоўцаў з ракі Угры?
– Даражэнькая мая панечка, хіба можна такое забыць?
– весела сказаў Астрожскі, злез з каня і далікатна пацалаваў Зосі руку,
– Такое і перад самай смерцю ўспомніш. Кажаш, усе твае родзічы тут
ідуць? Добра. Вельмі добра. Значыцца, не аслабла яшчэ сіла шляхецкая. А
чаго ж сама хочаш?
– Я і мае людзі, – Еўрапейка павярнулася да купкі
сваіх спадарожнікаў, – хочам таксама з вашым войскам пайсці. У нас і
гармата ёсць. Стаяла на вежы ў Аршанскім замку, ды мы знялі яе адтуль.
“Зосяй” называецца гармата.
– “Зосяй”? – усміхнуўся ў пасівелую бараду гетман, –
Нешта дужа разваяваліся Зосі. Але ладна. Бяру вас усіх. Пан Зміцер, –
сказаў ён свайму ардынарцу Дайнебу, – Уладкуй людзей і зброю... "
Дата: 08 Сентября 2009
